Emirat Kaukaski jest powszechnie obciążany za grudniowe zamachy w Wołgogradzie, które mogą być początkiem szerszej akcji mającej na celu utrudnienie organizacji igrzysk w Soczi. W lipcu ubiegłego roku lider Emiratu Doku Umarow oświadczył, że sprzeciwia się przeprowadzeniu imprezy na rdzennych ziemiach Adygejczyków i wydał apel do bojowników, aby wszelkimi sposobami uniemożliwili jej odbycie. Zapowiedział również, że dopuszcza przeprowadzanie akcji na terytorium całej Rosji oraz ludności cywilnej.
- Flaga olimpijska w cieniu flagi Emiratu Kaukaskiego, opracowanie: Eastbook.eu
Emirat Kaukaski
Emirat Kaukaski formalnie został powołany do życia w październiku 2007 roku przez prezydenta, nieuznawanej przez społeczność międzynarodową, Czeczeńskiej Republiki Iczkerii Doku Umarowa. Tym samym podziemne państwo czeczeńskie przestało istnieć, a Emirat stał się spadkobiercą spuścizny Czeczenii powstałej w 1991 roku. Nie wszyscy niepodległościowi politycy czeczeńscy popierają decyzję Umarowa. Generał Achmed Zakajew, przebywający w Londynie ze statusem uchodźcy politycznego potępia ataki terrorystyczne jako formę walki o niepodległość.
W momencie powołania Emiratu trwała II wojna czeczeńska (1999-2009). Wojska rosyjskie kontrolowały już wszystkie miejscowości na terenie Czeczenii, a konflikt miał charakter walk partyzanckich na Kaukazie oraz ataków terrorystycznych na terenie Rosji. Wszystkie aktywne jednostki bojowników ukrywały się w górach prowadząc stamtąd ataki skierowane przeciwko Rosjanom i ich czeczeńskim zwolennikom. Decyzja o powołaniu Emiratu oznaczała pragnienie rozszerzenia konfliktu na cały obszar Kaukazu Północnego oraz potwierdzenie, że wszystkie oddziały partyzanckie działają pod wspólnym przywództwem.
Doku Umarow wykorzystując rosnącą popularność wahabitów na Kaukazie Północnym ogłosił utworzenie islamskiego państwa na Kaukazie Północnym
Istotną specyfiką tych oddziałów był wysoki radykalizm islamski. Aby go zrozumieć należy cofnąć się do drugiej połowy lat 90-tych na obszar, de facto niepodległej, Czeczenii. Chaos, ogromne problemy społeczne i ekonomiczne, międzyklanowa walka o władzę i dostęp do źródeł pieniędzy, a także rozwój przestępczości zorganizowanej spowodowały wzrost popularności wahabitów (fundamentalistów islamskich), którzy stawali w opozycji do islamu oficjalnego i czeczeńskich władz. Aby odpowiedzieć na rosnącą popularność wahabitów i ratować kraj przed upadkiem prezydent Asłan Maschadow ogłosił wprowadzenie prawa szariatu na terenie Czeczenii. Idee reformatorów przenikały również do sąsiedniego Dagestanu (atak oddziałów Szamila Basajewa na Dagestan stał się pretekstem do interwencji rosyjskiej i wybuchu II wojny czeczeńskiej) oraz w mniejszym stopniu do Inguszetii, Karaczajo-Czerkiesji oraz Kabardyno-Bałkarii. Dodatkowo kolonialny stosunek Kremla wobec uznających jego władzę republik nie dopuszczał legalnej działalności jakiejkolwiek opozycji i powodował wzrost liczy zwolenników radykalnego ruchu. Umarow, który w 2006 roku, po śmierci Maschadowa, a potem Chalima Sadułajewa, przejął władzę nad oddziałami partyzanckimi, postanowił wykorzystać rosnącą popularność ruchu na Kaukazie Północnym i zrealizować plany jego poprzedników sprzed kilku lat. Ogłosił utworzenie islamskiego państwa, które docelowo ma objąć cały obszar Przedkaukazia i Kaukazu Północnego jednocząc rdzenne ludy kaukaskie pod jednym sztandarem. Oczekiwany zasięg kraju prezentuje podział na wilajety: Dagestan, Nochcijczo (Czeczenia), Gałgajczo (Inguszetia i Osetia Północna), Czerkiesja (południe Kraju krasnodarskiego, Czerkiesja właściwa i Adygeja), Zjednoczony Kabardo-Bałkarsko-Karaczajski oraz Nogajski Step (pozostała część Kraju krasnodarskiego i cały stawropolski).
.
- Mapa Emiratu Kaukaskiego
.
Od początku istnienia Emirat przeprowadził (bądź przypisał sobie) większość zamachów terrorystycznych na terenie Rosji. Wymieńmy choćby tak spektakularne jak wybuch w pociągu "Newski Ekspress" (2009 r. – 28 zabitych, ponad 90 rannych), dwa jednoczesne ataki w moskiewskim metrze (2010 r. – 39 zabitych, ponad 100 rannych), czy wybuch na podmoskiewskim lotnisku Domodedowo (2011 r. – 27 zabitych, ponad 150 rannych). W ostatnich dwóch latach ataki nie wykraczały poza Kaukaz i dopiero koniec ubiegłego roku cechuje się ponownym wzrostem aktywności poza regionem (trzy ataki w Wołgogradzie). Wojciech Górecki z Ośrodka Studiów Wschodnich zastanawia się czy ten zanik aktywności związany był ze słabością grupy czy też może spowodowany chęcią przygotowania do nasilonych działań w przeddzień igrzysk. Ważną cechą organizacji jest luźna łączność poszczególnych grup partyzantów, które co prawda uznają prymat Umarowa, lecz często działają samodzielnie. Trudno zatem jednoznacznie przypisać jakiś konkretny atak emirowi. Niełatwo również określić siłę ruchu – ocenia się, że liczba bojowników to od kilkuset do kilku tysięcy osób. Jak podkreśla Wojciech Górecki, ruch ten rekrutuje się głównie spośród Czeczenów, z ograniczonym udziałem islamistów z innych republik kaukaskich, konwertytów z Rosji oraz nielicznych już ochotników z całego świata. Zauważa również, że liczba bojowników uległa ograniczeniu w związku z konfliktem w Syrii, w którym biorą udział liczni mudżahedini wywodzący się z Kaukazu. Wyróżnia się kilka frontów (dżamaatów), na których operują partyzanci, lecz praktycznie jedynie czeczeński i dagestański należą do aktywnych.
Liderzy
Poniżej prezentujemy sylwetki pięciu najważniejszych, żyjących postaci identyfikowanych z Emiratem Kaukaskim:
Doku Umarow (Amir Abu Usman), ur. 1964, Czeczen, uczestnik I i II wojen czeczeńskich, generał wojsk czeczeńskich, 1997-99 szef służby bezpieczeństwa, w czasie II wojny czeczeńskiej dowódca jednego z frontów, potem minister bezpieczeństwa, 2005 mianowany wiceprezydentem, a po śmierci prezydenta Chalima Sadułajewa (2006), prezydentem. Swoim zastępcą mianował Szamila Basajewa, a po jego śmierci Supiana Abdulajewa. W 2007 ogłosił utworzenie Emiratu Kaukaskiego, a siebie mianował emirem. Odpowiedzialny za szereg zamachów terrorystycznych na terenie Rosji i Kaukazu Północnego. Kilkakrotnie ciężko ranny. Wielokrotnie ogłaszano jego śmierć, jak dotychczas nigdy te doniesienia się nie potwierdziły.
Asłan Biutukajew (Amir Chamzat, Abubakar), ur. 1974, Czeczen, pierwszy zastępca Umarowa, z mało znaczącego komendanta wyrósł na drugą osobę w organizacji po konfliktach Umarowa z Wadałowem, Gazijewem, Gakajewem i Muhannadem w 2010 roku, szkoli terrorystów samobójców.
Rustam Asiłdarow (Amir Abu Muhammad), ur. 1981, przedstawiciel jednego z narodów Dagestanu, został liderem frontu dagestańskiego (Szariat Dżamaat) po śmierci swojego poprzednika, Ibrahimchalila Daudowa w 2012 r.
Asłambek Wadałow (Amir Asłambek), ur. 1971, Czeczen, weteran I i II wojen czeczeńskich, przez kilka dni był formalnym przywódcą Emiratu, lecz w wyniku nieporozumień z Umarowem został odwołany. Według doniesień internetowych wciąż w szeregach bojowników Umarowa. Władze czeczeńskie wyznaczyły nagrodę 10 mln rubli za informację o miejscu jego pobytu.
Mahran Sajdow (Amir Mahran, Jakub), ur. 1975, Czeczen, komendant jednego z sektorów w Czeczenii, przeprowadził wiele akcji dywersyjnych, jeden z najstarszych stażem bojowników. Władze czeczeńskie wyznaczyły nagrodę 10 mln rubli za informację o miejscu jego pobytu.
W ciągu ostatnich kilku lat udało się Rosjanom wyeliminować kilku znaczących współpracowników Umarowa. Wymienia się takie nazwiska jak:
Aleksander Tichimorow (Szejk Said Buriacki) (1983-2010), pół-Buriat, pół-Rosjanin, duchowy przywódca ruchu.
Supian Abdulajew (1956-2011), Czeczen, który był zastępcą Umarowa i głównym ideologiem wahabizmu na Kaukazie Północnym.
Haled Yusuf Muhammad al-Emirate (Muhanad) (1969-2011), Saudyjczyk, komendant arabskiego batalionu w Czeczenii.
Husejn Gakajew (Amir Mansur) (1970-2013), Czeczen, bliski współpracownik Umarowa.
Komentarz
Emirat Kaukaski to luźny związek grup fundamentalistów islamskich, jednogłośnie uznany na świecie za organizację terrorystyczną, która nie jest zbyt liczna, lecz jest zdolna do dużych ataków na terenie Kaukazu oraz ograniczonych na terenie Rosji. Jej celem jest utworzenie państwa rządzonego prawem szariatu na terenie Przedkaukazia i Kaukazu Północnego. Choć nominalnie największym wrogiem jest Rosja, to wydaje się, że kluczowa dla przyszłości Emiratu jest eliminacja prorosyjskich klanów rządzących obecnie w republikach kaukaskich. W warunkach zbliżających się igrzysk olimpijskich nie można wykluczyć kolejnych prób zamachów. Analitycy zgodnie uważają, że ataki bezpośrednio w Soczi są mało realne. W sieci pojawiają się możliwe destynacje tj. Rostów nad Donem, Krasnodar, Stawropol czy Astrachań, lecz trudno oprzeć się wrażeniu, że lokalizacje ustalone przez prostą analogię do Wołgogradu mogą okazać się nietrafione.
Komentarze